Gemeente van Christus,
Het staat zo dicht bij ons: uitstelgedrag. Eerst even koffiedrinken, en dan aan mijn huiswerk. Eerst even smullen van de Kerstdiners en na de jaarwisseling: dan ga ik op dieet. Eerst hard werken en straks van mijn pensioen genieten. “Morgen begin ik!” Morgen ga ik mijn leven beteren, morgen ben ik gefocust. Morgen zal ik een ander, een beter mens zijn… Morgen ga ik eens goed nadenken wat ik nu eigenlijk verder wil, met mijn geloof, mijn leven, met Jezus, mijn naaste, met God.
Ook op macroniveau speelt dit denken ons parten. “Morgen denken we na over de groene samenleving”. Morgen gaan we er hard tegenaan om de CO2 uistoot te verminderen. En morgen weten we vast, hoe we 6 miljard extra bezuinigingen kunnen oplossen – ga nu eerst maar allemaal flink besteden wat je hebt opgespaard… Morgen weet de kerk wat ze aan het probleem van gisteren wil doen…
Natuurlijk loop je als mens vaak achter de feiten aan. We kunnen niet alles voorzien. De wereld gaat snel, de ontwikkelingen volgen elkaar op. Moe en hijgend worden we horendol van het vele dat we kunnen kiezen. Er bestaat voor jonge mensen iets als keuze-stress. Dat begint al vroeg: welk ijsje wil je, een rode of een groene? Welke yoghurt, welke spijkerbroek. Welke opleiding. En keuzestress is er niet alleen voor jongere generaties, ook oudere generaties komen er voor te staan. Welk abonnement voor je mobiele telefoon? Welk woonzorgcentrum, welk ziekenhuis voert de operatie die jij nodig hebt, het beste uit…
Ik zeg niet dat de lezing van vanochtend de oplossing heeft voor al deze vragen. Maar wel kunnen we leren dat er focus kan of moet zijn. We kunnen leren van de focus van Jezus en zijn duidelijke aanwijzingen van het maken van keuzes. Neem het maar mee als spiegel, of als bezinning.
Het eerste wat opvalt is hoe doelbewust, hoe gefocust Jezus is. de NBV zegt: dat hij “vastberaden” op weg ging. Hij kijkt niet achterom, hij kijkt vooruit. En zo horen het begin en het einde van de lezing van vandaag echt bij elkaar, hoe verschillend je ook mag ervaren wat er tussenin gebeurt. Jezus heeft zijn hand aan de ploeg, zowel in het eerste, als in het laatste vers. En voor ploegen – wil dit goed aflopen – zul je vooruit moeten kijken. Je kan niet afgeleid opzij kijken, zoals jonge kinderen wel eens op hun fietsje doen en je houdt je hart vast – je kunt al helemaal niet achterom kijken. Maar je moet erbij zijn, je ogen gericht op wat voor je ligt. NBV heeft vertaald: “vastberaden”, maar in het origineel staat er letterlijk dat Jezus zijn gezicht/zijn oog richtte op Jeruzalem. Kortom, Hij was op weg met een duidelijk doel voor ogen. Op naar Jeruzalem, achter de ploeg en je kop erbij. Jezus doet dit niet alleen, maar we zien in de context, dat Hij op zoek is naar een team van mensen die ook wil gaan voor het Koninkrijk van God.
Direct na het gedeelte van vandaag zien we dat het team zich heeft uitgekristalliseerd. Wie de focus kan delen, zendt Hij uit en Hij dwingt niet wie het niet ziet zitten. Hij heeft er 70, volgens sommige tekstvarianten 72, gevonden. Wij kunnen uit de lezing een paar dingen meenemen voor onszelf. Ik heb een keus gemaakt voor drie zaken, dat onthoudt altijd weer makkelijk: we gaan het even hebben over “focus”, we gaan het hebben over “keuzes” en we gaan het hebben over “gedrag”.
Je kunt wel eens bang worden van gefocuste mensen. Ze weten precies wat ze willen, denken zwart-wit, twijfelen niet zo lang en walsen misschien over zaken heen. Dat is een doorgeslagen vorm. Op die manier nemen we de les van Lucas 9 in een overtrokken vorm op. Nee, laten we ons maar gewoon laten bevragen door de gematigde variant. Op de manier van Jezus, die in vrijheid vraagt naar je focus. En die vraag leggen we vanmorgen dan in openheid aan elkaar voor. Wat is uw focus. Wat die van mij. Welke kant kijk je op met jouw leven. Wanneer we daar een antwoord op geven, dan helpt het om goed te ploegen. Er zijn tijden dat we worden geleefd. Gedicteerd door onze mailbox. We deinen een beetje mee op de cadans van ons leven, van ons dorp, onze vriendenkring, de kinderen misschien die ons continu laten opdraven en dat doen we graag, maar…. Waar is je focus. Waar zou je eigenlijk graag eens bij stil willen staan. Wat zou je graag nog met je leven doen? Welke thema’s heb jij die je echt bezighouden? Kijk er eens naar. Misschien kom je Koninkrijk thema’s tegen. En zou je daar dolgraag een deel van je tijd aan besteden. Zou je je hand aan de ploeg van het Koninkrijk willen hebben. En alstublieft: de ploeg is niet de ploeg alleen van de kerk. Die kan ook in de buurtbemiddeling zitten, of in de wereldwinkel, de mantelzorg die je wilt of moet geven, in retraites. Zelfs in de opvang van je kleinkinderen.
Net als die monniken, die twee monniken die op weg gingen. Ze lieten hun klooster achter om op zoek te gaan naar de plaats waar hemel en aarde elkaar raakten. Ze zwierven een heel leven door de wereld. Ze stelden vragen en ze verdwaalden, maar ze gaven niet op. En op een dag stonden ze voor een betoverende poort die ze openmaakten – en ze waren weer in hun klooster, waar hemel en aarde elkaar raakten. Een leven lang onderweg, misschien wel door God daartoe geroepen, om zo het Koninkrijk te vinden. Welke kant mag het op gaan? Waar zit uw focus? Dat is echt niet alleen voor twintigers, of veertigers van belang. Ik kom gepensioneerden tegen die aan een nieuwe fase beginnen en zich afvragen: wat nu, wat ga ik doen, wat is mijn focus, waar kan ik handen en voeten geven aan mijn geloof, mijn ervaring, mijn kennis. Hoe wijds is het Rijk van God – nogmaals dat valt niet samen met de kerk, dat hebben we te lang gedacht -. Is er ergens een glimp van Jezus op te vangen onderweg, waarvan je denkt: dat wil ik, daar ga ik in mee. Dit is mijn plek in het Rijk van God. En voor Gods Rijk ben je nooit te oud… of te jong, of te onervaren…
Het tweede aspect was “keuzes”. Want Jezus komt in de ploeg-achter-de-ploeg mensen tegen die niet vooruit kunnen kijken. Ze hangen aan het verleden, ze hangen aan hun familie, ze hangen aan hun verblijfplaats. Drie korte gesprekjes heeft hij. Twee mensen roepen dat ze Hem zullen volgen, maar dat ze eerst nog andere dingen te doen hebben. En de middelste persoon nodigt Hij zelf uit, maar die geeft aan ook eerst iets heel belangrijks anders te moeten doen. Wat betekent dit. Mag je dan niet eens meer je vader begraven of afscheid nemen van wie je lief zijn. Geeft Hij hier de Koninkrijksregels als het gaat om afscheid nemen van zowel doden als levenden. Zo van: als je dat doet, dan ben je niet geschikt, dan kun je het wel vergeten. En alsof het niet bij het Rijk van God zou horen om juist goed om te gaan met wie je lief zijn of waren. […..stilte]
Ik ben u verplicht iets toe te lichten over het woordje “geschikt”, in vers 62. Ik ga daarbij even terug naar de oorspronkelijke betekenis van dit woord. Het betekent van origine: “goed geplaatst”. “Well placed” in het Engels. Zeg maar zoals een voetballer of een tennisser goed geplaatst moet staan ten opzichte van de bal om die optimaal te kunnen slaan of schieten. Er zijn tijden in je leven, dat het je niet lukt om goed te staan, met je gezicht naar voren, in de ploeglijn, in de voren. Dat is niet erg, zegt Jezus. Dan hoef je op dat moment ook even niet. Het is niet dat je niet geschikt bent en het nooit zal worden, maar je mag even andersom bezig zijn. Wanneer je er weer goed voor staat, komt jouw tijd wel weer.
Nu is het zo, dat sommigen altijd in de omgekeerde stand staan. Zeg maar, met het gezicht naar het verleden. In de kerk hebben we daar ook last van. Misschien wel eens meer dan passend is bij het Koninkrijk. Dat we met de rug naar de ploeg staan en steeds lopen om te kijken. Vroeger was alles, nu is het niks meer. Hoe moeten we verder, want er is geen toekomst. We leven dan als het ware in het verleden en aanvaarden het heden niet. We aanvaarden de toekomst niet, hebben geen stip aan de horizon om op te koersen. Vraagt Jezus ons dan niet, om ons om te draaien en verder te gaan. Vooruit te willen, bakens te verzetten. Dan sta je weer goed achter de ploeg. Als we gefocust zijn, gericht op Gods Rijk – en dat valt dus echt niet samen met de kerk, nogmaals – dan maak je keuzes die daarnaar toe gaan. Af en toe ben je niet in de juiste richting van de ploeg – geen probleem, je mag even uitstappen – maar blijf er niet een heel leven in hangen, in omkijken…
Tenslotte gaat het in ons gedeelte van vandaag ook over gedrag. Als je focus op het Rijk ligt, van liefde, gerechtigheid, Gods koningschap van heil voor al wat leeft, dan maak je keuzes die daarop geënt zijn, maar ook mondt dit uit in gedrag. Een diepgravende les wordt door Jacobus en Johannes geleerd. Ze zijn boos omdat het Samaritaanse dorp hun Meester niet wil ontvangen. Ze willen de bliksem van de hemel afroepen en als een oordeel van God laten inslaan in het dorp. Dit gedrag vindt Jezus onacceptabel. Niet erop slaan, legt Hij uit. Gewoon loslaten en verder gaan. Wie gericht is op het Koninkrijk en met hand aan de ploeg staat, weet goed wat te kiezen, maar weet ook wat zinvol gedrag is en wat niet. Heeft het zin om je energie te verspillen aan het inwrijven van fouten? Heeft het zin om je energie te verspillen aan het terugpakken van mensen die andere keuzes maken of een vergissing begaan? Uiteraard moet het recht zijn loop hebben, maar als je met je gezicht vastberaden richting Jeruzalem staat, richting Gods liefde voor een mensheid die elkaar van alles vergeldt, dan is de vraag waar je goed aan doet. Bekijk dat eens in je leven van alledag. Iemand snijd je op de snelweg. Ga jij jezelf of je geliefden in gevaar brengen door die persoon terug te pakken? Iemand vergeet een afspraak en zit er vreselijk mee, ga jij hier steeds over zeuren als je die persoon tegenkomt? Wie keuzes maakt voor de voortgang van het Rijk, zal zijn energie wel beter willen gebruiken dan wraaklustige voorstellen te doen. In gedrag zich door verstand, liefde en een andere focus laten leiden. Wees niet bezig met verzuring van je leven, maar sta in het grote ploegwerk met je gezicht naar nieuwe en betere dingen. Met je gezicht naar de hemelse stad waarnaar je op weg bent. Gefocust, afgestemd op de akker van gerechtigheid, de oogst die leven brengt, de haven van de liefde, het Koninkrijk van Shalom.
Amen.
Ds. Marieke Meiring, predikant te IJsselstein
